İsa Mesih’in Vaftizinin ikonasının analizi
Bugün Rab’bin Vaftizinin ikonasını analiz edeceğiz. Gerçekler İncil’de anlatıldığı gibi tasvir edilmiştir. Mesih’in Vaftizi bir başlangıç eylemi olarak yani O’nun ilahi görevine (Mujdeyi duyurmaya) başlamadan önce gerçekleşir. İsa halk içinde vaftiz edildi. Mesih’in vaftiz edilmesine gerek yoktu. Genelde vaftiz edilmenin iki teolojik nedeni vardır. Birincisi, vaftiz gününe kadar işlenen günahların silinmesi, ikinci ise ilk günahın[1] sonuçlarından muafiyet. (kurtuluş)
Demem o ki, Vaftiz iki şeye faydalı olur. İnsanı işlediği günahladan ve ilk günahın sonuçlarından kurtarır. Günahlara gelince, bir bebeğin günah işlemediğini söyleyebilirsiniz. Bir bebek günah işler mı bilmiyorum. Ağlayan bir çocuk da bencil olabilir. Ancak, ilk günahın sonuçlarından kurtuluş vardır.
Bu noktada dikkatli olalım. Siz şöyle düşünüyor olabilrisiniz: Adem ve Havva’nın günahlarından kimse sorumlu değildir. Bizim hatamız değil. O zaman neden işlemediğimiz bir günahtan kurtulalım diyeceksiniz. Dikkat edin. Farzedelim ben sorumsuzum ve bu odaya zehirli bir gazın yayılmasına izin veriyorum. Ne olacak? Ciğerleriniz zehirlenecek ve hasta olacaksınız. Bu sizin hatanız değil, ama benim sorumsuzluğum yada deliliğim bu sonucu yarattı.
Öyleyse, siz bunu düşünmeden önce, birisi sizi yaptığım hatanın – bu odadaki gaz sızıntısı-sonuçlarından korumalı. İlk günah, Adem ve Havva tarafından işlenen kişisel bir mesele değildi. Her şeyi sarsan bir günahtı. Tüm yaratılışı. İnsanın doğa ile, hayvanlarla, her şeyle ilişkisini bile. Ve her şey bozuldu. Ve biz ilk günahtan sorumsuz (suçsuz) olsak da, sıkıntılı ve günahkar bir atmosferde doğuyoruz.
İşte Kilisemizin çabası tam da bu; siz kirli bir atmosferde yaşayan masum bir çocuğu kurtarmaya çalıştığınız gibi, Kilise de insanoğlunu, atalarından miras aldığı günahın sonuçlarından kurtarmak ve korumak istiyor.
Başka bir deyişle, benim ne işledim ne işlemedim mantığı değil. Bu nedenle, çocuklarımızı sırf bu sonuçlardan korumak için bebekken vaftiz ettiriyoruz. Çünkü vaftiz edilmemiş varlıklar olarak sıkıntılı bir dünyaya katılacaklar. Aksi halde, yani çocuğunuzun belirli bir yaşta varmasını bekleyip onun vaftiz olup olmayacağına karar vermesini bekliyorsanız, bu, çocuğunuz hastalandığı zaman ona iyileşmek isteyip istemediğini seçmek için on beş yaşında varması gerektiğini söylüyorsunuz, anlamına gelir. Ama o zaman çok geç olamayacak mı? Bunun gibi bir sürü örnek verebilirim.
Örneğin çocuklarımıza süt veriyoruz, giydiriyoruz, okula gönderiyoruz. “Bunu yapmak istiyor musun çocuğum?” diye soruyor muyuz? Tabii ki sormuyoruz. Çocuk akıl yürüteceği zaman hristiyanca yaşamayı istemediğini söyleme seçeneğine sahiptir. Bebekken vaftiz edilmişse bile, hür iradesiyle “ben bir Hristiyan olarak yaşamak istemiyorum” diyebilir. Bu onun kişisel özgürlüğüdür. Vaftiz onun kişisel özgürlüğünü bağlamaz. Bütün bunları vaftizin teolojisini öğrenmeniz için söylüyorum.
Ancak Mesih yukardaki iki nedenden hiçbiri olmadan vaftiz edildi. Ne orijinal günahtan muafiyet ne de O’nun kendi günahılarından paklanması için. O günahsızdı. Mesih beşeriyetin bütününü yüklenmeye tenezzül ettiği için ayrıca bizim ne yapmamız gerektiğini göstermek için vaftiz olur. Vaftiz edilmesine gerek yokken vaftiz edilir. Bu yüzden Vaftizci Yahya ona merak edip şöyle der: «Benim senin tarafından vaftiz edilmem gerekirken sen mi bana geliyorsun?» Ve İsa ona şu karşılığı verir: «Şimdilik buna razı ol! Çünkü doğru olan her şeyi bu şekilde yerine getirmemiz gerekir.» (Matta Bölüm 3, ayet 15). “doğru olan her şey” ise şu anlama gelir: doğru olan şey mütevazi olmaktır. Bizim için doğruluk, doğruluk istemek değildir. Biz dünyaya doğruluk getiriyoruz. Ve son derece doğruluk, bir kişinin son derece mütevazi olmasıdır. Doğru kişi, alçakgönüllü olandır. Doğrulanmak isteyen değil.
İşte, Kutsal Üçlemenin zuhur etmesini gösteren Kutsal Vaftiz ikonasına bakalım. Elbette suda Mesih var. Bir güvercin olarak gelen Kutsal Ruh’u görüyoruz. Ve yukarıdan, Baba’nın sesi duyulur. Baba Tanrı’nın tasvirini hiçbir zaman yapmayız. Babanın sesi duyulur. Böylece Kutsal Üçleme zuhur eder. Daha önce söylediğim bir şeyi vurguluyorum. Kutsal Ruh, “güvercin gibi” göründü. Dikkatli olun. Mesih bir insan gibi görünmedi, gerçekten bir insan oldu. İnsan gibi görünmek ve insan olmak arasında fark var. Doktor isem doktor olarak hizmet veriyorum. Ama eğer ben doktor gibi görünüyorsam, bu, bir doktoru taklit ediyorum anlamına gelir. İncil, Kutsal Ruh için “güvercin gibi indi” der (Mat. Bölüm 3, ayet 16). Bu, Kutsal Ruh’un enkarne olduğu, güvercinin içine girdiği anlamına gelmez. Ancak Mesih’in İlahi Doğası, insanda enkarne oludu, yani Mesih insan oldu.
Bu noktada dikkat edin. Bir Kişide iki tabiat sözkonusu. (Dördüncü Ekümenik Konseyin öğretileri). İki tabiatı olan biri değil. Dikkatli olun, iki tabiatla değil. İki doğanın iştirak ettiği bir Kişi var. İnsan aklının varmadığı bir şekilde, Mesih’te iki doğanın katıldığı bir Kişi var. Mesih, İlahi doğasına, insan doğasını alır. Onu iyileştirmek için insan doğasını alır. Bu alınımın nedeni budur.
İlahiyat öğretmeni Aziz Grigorios, “kabul edilmemiş olanın, tedavi edilemez” olduğunu söylüyor. Kabul edilmeyen tedavi de edilemez.
Kilise’nin her zaman iyileşmek için yaptığı şeyi yapmasının nedeni budur. Kabul edilemez ve tedavi edilemez. Dolayısıyla Mesih, enkarne Oğlu ve Tanrı Sözüdür. İki doğadaki yüzdür.
İkonanın alt tarafında sembolik bir anlamı olan iki küçük insan resmedilmiştir. Ürdün Nehri (Şeria Irmağı) ve Kızıldeniz’i sembolize ediyorlar. İncil’de cansız şeylerin de kişileştirildiğini görüyorsunuz. 113/114 Mezmur’da “Şeria Irmağı tersine aktı.” ifadesi geçiyor. Tersine aktı. Sanki iradesi varmış gibi bir hamle yaptı. Bunlar kişileştirilmiştir. Başka bir deyişle, bir kişilik kazanıyorlar.
Bu nedenle, Kutsal Kitap’ta işleyen suyun iki temel ifade şeklini burada resmetmekteyiz. Kızıldeniz ve Ürdün Nehrini. Kızıl Deniz, Ürdün Nehri’nin teolojisini önceden bildiriyor. Sular cansız olmalarına rağmen, akışlarını değişiriyorlar. Kızıldeniz’de su ikiye ayrılır ve Musa Yahudilerle birlikte geçer. Mesih’in Vaftizinde ise, Mesih’i içine alan nehrin akışı değişir.
Başpapaz (Protopresviteros) ve aynı zamanda İlahiyat ve Ekonomi profesorü Konstantinos Stratigopoulos tarfından Cuma günleri gerçekleşen “Ortodoksluğumuzun Kutsal İkonalarının Hagiografi kursları” bağlamında 02-12-2005 tarihinde verilen derstir.(floga.gr)
[1] Adem IleHavva’nın Cennet Bahçesinde işledi ilk günah (ilk düşüş) Bz.Yaratılış Kitabı 3.bölüm
]
