Ölülerin anma töreni ve kolivalar
Ortodoks Kilisesinde vefat etmiş olan Hristiyanlar için “Uyumuş veya uykuda olan” tâbiri kullanılır, çünkü onlar diriliş ümîdiyle ebediyete intikal ederler: “Dostumuz Lazar uyumuştur, ancak onu uyandırmak için gidiyorum” (Yuhanna 11:11), “Kabirler açılıp uykuda olan nice mukaddeslerin cesetleri kıyam ettiler” (Matta 27:52) vs. Ayrıca, Îman İkrârı’nda da belirtildiği gibi “Ölülerin dirilişini, ve gelecek çağın hayâtını” beklemekteyiz.
İsa Mesih ölüler diyârına inmesiyle:
- a) kendi ölümü vâsıtasıyla, ölüm kuvvetine mâlik olanı, yâni İblis’i iptal etmiş (Pavlos’un İbrânîler’e Mektubu 2:14) ölümün ve ölüler diyârının hâkimiyetine tamâmen son vererek Âdem’i esâretten azat etmiştir (Hoşea 13:14, Pavlos’un Korintoslular’a Birinci Mektubu 15:55, Vâhiy 1:8),
- b) Âdem ile Havva’dan beri günahın esâreti altında, ölüler diyârında zindanda tutuklu bulunan bütün ölmüş olan insanların ruhlarına kurtuluş müjdesini vâzetmesiyle, O’na îman edenleri de azat etmiştir. (Petros’un Birinci Mektubu 3:19 ve 4:6). Böylece Kurtarıcımız İsa Mesih’in dirilişinin zaferi ölüler diyârına kadar ulaşmıştır.
Ortodoks Kilisesi’nin öğretisini temsil eden Diriliş ikonası İsa Mesih’in ölüler diyârına inmesini, artık kırılmış kapılarının ve parçalanmış sürgülerinin (Eyüb 38:17, Mezmur 9:13, 107:16, Yeşaya 45:2) üstüne basarak, Âdem ile Havva’yı ellerinden çekerek diriltmesini çok mânâlı tasvir etmektedir.
Kollivadaki malzemeler neyi sembolize ediyor?
Kolliva yapmak, Ortodoks Kilisesi’nin yaşamında korunan en eski Hıristiyan geleneklerinden biridir ve doğrudan ölülerle ilişkilendirilir. Kolyvalar, günümüzde kural olarak badem, ceviz, fındık, antep fıstığı gibi kuruyemiş ve esas olarak şekerle süslenmiş bir tepsi şeklindeki haşlanmış buğdaydır. Kollivalar, kilisede papazlar tarafından okunur ve ölüleri anma törenlerine katılanlara sunulur, ancak daha sonra akraba veya arkadaşlara dağıtılır. Gelenek, en eski Hıristiyan yıllarına kadar uzanır ve Yunanlıların ve diğer halkların “peridipna” ile ilgilidir. Kollivaların yapıldığı malzemelerin önemi vardır.
Buğday: Toprağa düşen, çürüyen ve yeni ürün veren buğday taneleri, inasanların bedenlerini ve ölülerin dirilişini sembolize eder. «Size doğrusunu söyleyeyim, buğday tanesi toprağa düşüp ölmedikçe yalnız kalır. Ama ölürse çok ürün verir.” (Yuhanna 12,24)
Nar: Cennetin ihtişamını simgeler.
Şeker: Cennetin tatlılığını simgeler.
Kuru üzüm: Asma olan Mesih’i simgeler. “Ben asmayım, siz çubuklarsınız. Bende kalan ve benim kendisinde kaldığım kişi çok meyve verir. Bensiz hiçbir şey yapamazsınız”. (Yuhanna 15,5)
Maydanoz: “ölülerin yemyeşil çimenlerde” dinlenmelerini dileğini ifade eder.
Un, galeta unu: Hafif toprağı sembolize eder.
Beyazlatılmış badem: Çıplak kemikleri sembolize eder.
Baharatlar: (tarçın, karanfil gibi) Bu dünyanın parfümleridir. “Aramatyalı Yusuf ve Nikodim İsa’nın cesedini alıp Yahudiler’in gömme geleneğine uygun olarak onu baharatla keten bezlere sardılar”.(Yuhanna 19,40)
Kuru yemişler: Yeni hayattır.
Koliva Tarifi
Malzemeler
300 gr aşurelik buğday
2 çorba kaşığı antep fıstığı
1 fincan kuru üzüm
1 fincan badem içi
2 avuç fındık
1 fincan ceviz içi
4 tatlı kaşığı tarçın
1 fincan nar tanesi
6 çorba kaşığı galeta unu
200 gr pudra şekeri
3 çorba kaşığı un
Süslemek için; badem şekeri, taze badem içi, badem şekeri vs.
Hazırlanışı
Sabahtan buğdayı iyice yıkayıp 4-5 saat ılık suda ıslatın. İkindiden sonra içine bir tatlı kaşığı tuz eklediğiniz bol suda yumuşayıncaya kadar, yaklaşık 40-45 dakika pişirin, erimemesine dikkat edin.
Buğday hafif çatlayıp yumuşayınca süzün ve yapışkanlığı gidinceye kadar birkaç kez sudan geçirin. Genişçe bir masaya temiz bir havlu serip yıkanmış buğdayı yayın ve sabaha dek çok sıcak olmayan bir ortamda kurumaya bırakın.
Sabahleyin süslemek için birer avuç ayırmayı unutmadan bademleri, fındık, fıstık ve ceviz içini robottan geçirin. Toz olmasın, ufak parça halinde dursun. Tarçın veya karanfil tozu ekleyin.
Bir tencerede unu 5 dakika kavurun ve galeta unuyla karıştırıp kenara koyun.
Pudra şekeri ve un-galeta karışımı haricinde tüm malzemeleri bir çukur tabağa yerleştirip iyice harmanlayın. Üstüne galeta-un karışımını ince bir tabaka halinde yayın. Bir kâğıt ya da kaşık yardımıyla hafifçe bastırıp düzleyin ve üzerini pudra şekeriyle örtün. Pudra şekerini de kâğıtla düzgün bir şekilde yayın. Zedelememeye dikkat ederek badem içi, yaldızlı şeker ve badem şekeriyle süsleyin. Dilerseniz biraz tarçın serpiştirin.
Çabuk ekşiyeceği için hemen tüketmeyecekseniz üstü kapalı şekilde buzdolabında saklayın.
