Gerçeği arama yolunda kitabını okumaya hazırlık
Pisidya Metropoliti Sotirios Trampas’ın kaleme aldığı ve Rab’bin lütfu ile Tanrısal bilgeliğimizi artıracak, bizlere Ortodoks Hristiyan iman hayatında yardımcı olacak kitabı okumaya başlamadan önce kaleme alınan bu yazı ile sizleri okumaya hazırlamak amaç edinilmiştir.
Kitap üç kısım, kırk iki bölümden oluşmaktadır. Birinci kısımda ana başlığımız “Ortodoks Hristiyanların İnancı” olup alt başlık olarak on dokuz bölüm yer almaktadır. İkinci kısımda “Ortodoks Mümin Nasıl Yaşıyor?” ana başlığının altında on üç bölüm yer almaktadır. Üçüncü kısmın ana başlığında ise “Ortodoks Mümin Tanrı’ya Nasıl Tapıyor?” ana başlığı yer alırken altında on başlık yer almaktadır.
Birinci bölüme giriş çarpıcıdır. Bizi saran doğal çevremizi beş duyu organımızla algıladığımız ifade edilirken manevi dünyaya beş duyu organımızla yaklaşamayacağımız bize gösterilmektedir. Manevi dünyayı tanıyabilmemiz için gerekli olan duyunun beş duyu organından farklı olduğu ve bunun adının “iman” olduğu belirtilir. Kitabın da referans verdiği üzere Elçi Aziz Pavlus imanı şöyle tanımlamıştır: “İman, umut edilen şeylere güvenmek, görünmeyen şeylerden emin olmaktır.”[1] Metropolit Hazretleri Sotirios Trampas Kutsal Kitap’ta yazılı olan bu gerçeği bizlere göstererek insanların zihninde bazen farklı tasavvur eden imanı tekrar insanların anlayış ve düşüncesinden kurtarıp Kutsal Kitap gerçekliğine yani Tanrı’nın bilgeliğine çekmektedir. Bununla beraber imanın sırrına vakıf olabilmemiz adına bize yol haritamız verilir: “Tanrı’nın Ortodoks Kilisesi aracılığıyla açıkladığı doğaüstü manevi gerçekleri anlayabilmek için imana sahip olmak gerekir ve insan bu gerçeklere sadece inancı sayesinde ulaşabilir.”[2] Kıymetli Metropolitimizin bu hususla ilgili yazdığından iki gerçekliğe vakıf oluyoruz: Bunlardan birincisi Tanrı’yı tanıyabilmemiz ve doğaüstü gerçekleri anlayabilmemiz için beş duyu organından farklı bir duyu organına ihtiyacımız vardır bu da imandır. İkinci olarak doğaüstü gerçekler yani manevi gerçekler Tanrı tarafından Ortodoks Kilisesi aracılığıyla açıklanır ve bu açıklamaları anlayabilmemiz için de imana ihtiyaç vardır. Buradan hareketle şu açıklamayı yapmak yerinde olacaktır: Rab İsa’ya iman eden her kişi imanı sayesinde Ortodoks Kilisesi aracılığıyla açıklanan doğaüstü gerçekleri kavrar, kutsallaşma için bütün olanaklara sahip olur, Tanrı’nın sevgisini, lütfunu ve engin hikmetini tadar böylelikle imanıyla pratik erdemlerini hayata geçirir( bkz Yakup 2:17, Matta 5:13-16), yarışı sabırla koşar ve yarışını zaferle tamamladığında kendisini bekleyen İsa Mesih’le, Validetullah ve lekesiz olan Meryem Anamızla ve bütün iman kahramanları, şehitleri ve Azizlerimiz ile buluşur.
Hiç şüphesiz ki insanın ana amacı Tanrı’yı tanımak ve yaşamını O’nun buyruklarına göre düzenlemektir. Ortodoks Kilisesi de bunu öğretmektedir. Unutmayalım kardeşler; tek bir Tanrı olduğundan, O’nun da tek bir kilisesi mevcuttur. Bizlere açıklanan ve Kutsal Ruh’tan aldığımız bilgelikle gerçeklerden anlıyoruz ki imanla pratik erdemlerimizi buluşturmak ve Tanrı’nın sonsuz merhametini tadabilmek ve kutsallaşabilmek için bir, kutsal evrensel ve Resuli kilisenin yani Ortodoks Kilisesi’nin öğretilerinde sadık kalmalıyız.
Kitabı okuduğumuzda imanımızla ilgili öncül bilgiler verilmekle bizi daha derin düşünmeye sevk edecek cümlelerin mevcut olduğunu görmekteyiz. Birinci kısım ikinci bölümden ve diğer bölümlere müteakip “Yeni Ahit, Kutsal Gelenek, Ortodoks Hristiyan İnancı” hakkında bilgiler verirken, “Büyük İnanç Açıklaması’na Göre Tanrı” başlığı altında Tanrı, Aziz Üçleme açıklanarak bizlere açıklanmaya çalışılmıştır. Devamında Tanrı’nın özellikleri, Tanrı’da zaman, Tanrı’nın sevgisi hakkında yazılmış, Kutsal Üçlü Birlik Gizemi ayrı bir bölüm (Birinci Kısım Yedinci Bölüm) altında incelenmiştir.
Burada bir ara verip şunu söylememiz gerekir. Metropolitimiz Sotirios Trampas, imanımızın temel noktaları ile ilgili bize hatırlatmalarda bulunmaktadır. Bununla birlikte çokça önümüze çıkan sorular karşısında da uygun cevaplar verebilmemiz için bizlere yardımcı olmaktadır. Tanrı’nın kişiliği, Aziz Üçleme, doğaüstü gerçekler ve Kutsal Kitap hakkında önemli bilgiler verilmektedir.
“Tanrı’nın Yaratıları-Melekler” konusu birinci kısım sekizinci bölümde geçerken Ortodoks İmanlılara o çok sorulan şu soru hakkında kitaptaki uygun yanıtı görmekteyiz. Soru şudur: “Sadece Tanrı’ya dua ettiğimizi biliyordum. Meleklere de mi dua etmemiz gerekiyor? Bu sorunun daha çok hangi mezhepten geldiğine yönelik zihnimizde elbette çağrışımlar bulunmaktadır. Ancak bize düşen inancımıza uygun yanıtlar vererek Tanrı’nın sevgisinde derinleşmeyi istemek olmalıdır. İsa Mesih, ben yumuşak huylu ve alçakgönüllüyüm dedi. O halde bizler de uygun yanıtları verirken İsa Mesih’in bu karakterini giyinmemiz gerekmektedir. Çünkü insan öfkelendiğinde yabani bir hayvana benzemektedir. Sözümüzün tuzla terbiye edilmiş olmasına dikkat ederek ve Tanrı’nın sevgisinde kalmayı ve orada derinleşmeyi isteyerek uygun yanıtlar vermeye hazır olalım. Çokça önümüze çıkan soruya karşılık verilen yanıtı ise buraya yazmayı uygun görmüyorum. Zira bunun için kitabı okumanız daha iyi olacaktır. Yapmamız gereken dua ederek pek Kutsal ve lekesiz olan Validetullah Meryem Anamızın şefaatleri ile Rabbimiz İsa Mesih’ten bilgeliğini üzerimize dökmesini istemek ve gayret göstermektir.
Metropolitimiz, meleklerin düşüşü, evrenin yaratılışı, insanın yaratılışı, cennet, Adem ve Havva’nın düşüşü hakkında bilgiler verdikten sonra on dördüncü bölümde Mesih’i beklemek başlığı altında Tanrı’nın planı hakkında yazmaktadır. Tanrı’nın planının İsa Mesih’te gerçekleştiği anlatılırken, diriliş, göğe yükseliş ve eskatoloji hakkında da fikirlerin dercedildiğini görmekteyiz.
Tanrı’nın kişiliği, yaratılış, günahın dünyamıza girişi, Tanrı’nın planı, İsa Mesih ve İsa Mesih’in yaptıkları, Aziz Üçleme, Melekler, İsa Mesih’in ikinci gelişi ve Kutsal Ruh hakkında bilgiler verildikten sonra ikinci kısımda Ortodoks Müminin yaşantısı hakkında bilgiler verilmektedir. Bu bilgiler de bizler için oldukça değerlidir. Zira kitabın üç kısmından herhangi bir kısmını çıkardığımızda kitaptaki bütünlük yok olacaktır ve adeta tamamlanmamış, yarım kalmış ve hala malzemeye ihtiyaç duyan kaba bir ev inşaatıyla aynı hissiyatı bizlere verecektir. Kapısı, çatısı, penceresi olmayan bir evde nasıl yaşayamazsanız kitaptaki bir bölümün de okunmaması ya da çıkarılmış olması bu benzetmedeki durumdan farksızdır. Hatta daha kötüsü şudur ki birinde fiziksel bir etkilenme söz konusu iken diğerinde manevi bir eksiklik ve tatminsizlik duygusu ağır basacaktır. Hamdolsun ki Metropolitimiz teorik bilgilerin yanında pratik olarak bunları hayatımızda nasıl uygulayacağımıza dair önemli hususları ikinci kısımda ve üçüncü kısımda bizlere sunmaktadır.
İkinci kısımda insanın yaşama amacı, Tanrı’nın emirlerine uymak, on emir, gerçek mutluluk, Yasa’nın yorumu, Yasa’nın tamamlanması, altın kural, ilk ve en önemli emir, emirlerin uygulanması, mümini tahrik eden güçler, Hristiyanın verdiği mücadele ve manevi zırhı, tövbe itiraf konuları işlenirken, üçüncü kısımda Ortodoks ibadeti, günlük Kutsal Ayin düzenlemeleri, İlahi Liturji, haftalık bayram dönengesi, Hristiyanların bayram günleri, Kilise’nin yıllık bayram dönengesi, Ortodoks Hristiyanın kült davranışları, Müminlerin Semt Kilisesi’nin yaşamına katılmaları ve faaliyet alanları, semt ve mahalle kilisenin büyük bir aile gibi olması ile Kutsal Oruç günleri hakkında bilgiler vermektedir.
Yukarıda açıklanan sebepler üzere teorik bilgilerin yanı sıra pratik erdemleri nasıl gerçekleştirebileceğimiz bizlere gösterilirken, çokça sorulan sorulara karşılık yanıtların verilmesi de Ortodoks imanlıları ayrıca mutlu etmiştir. Bu bakımdan elinizde bulundurduğunuz “Gerçeği Arama Yolunda” adlı kitabın, Ortodoks imanlının el kitabı olarak görülmesi gerektiği kanısındayım. Bir kere okunup geçilmemeli her fırsatta duayla birlikte tekraren okunmalı ve her okumada Rab’bin yeni bir anlayış vermesi, bir gizemi bizlere açması için Rab’be yalvaralım.
Paisios
[1] İbr.11:1
[2] Gerçeği Arama Yolunda, Pisidya Metropoliti Sotirios Trampas, Duvar Yayınları, İkinci Baskı, Sayfa 20
