Cömert gayret (filotimo)
Üstata(Aziz Paisios) göre filotimo* « iyiliğin dinî özü, dindar insanın tertemiz merhametidir. O sayede insanın yüreği Tanrı ve kardeşleri için minnetle dolar ve içindeki mânevî hassasiyetle, gördüğü en ufak iyiliğe karşılık vermek ister ». Görev veya zorunluluk dışında, sizden istenmeden ve karşılık beklemeden, saf sevgiyle yapılan her şey filotimo kapsamına girer.
Üstatın bütün eylemleri bu erdemin işaretini taşımaktadır. Başkasına yaptığı basit bir yardımdan, savaş sırasında başkaları tehlikede kalmasın, ölmesin diye gösterdiği özveri, daha sonra manastır yaşamında cömert bir gayretle yürüttüğü, sabır kapasitesini aşan mücadeleler bunun kanıtlarıdır. Keşiş olarak, dua kurallarını uygulamak ve manastır görevlerini yerine getirmek vicdanını rahatlatmaya yetmiyor, ruhen tatmin olabilmek için sürekli biraz daha fazlasını yapabilme endişesini taşıyordu. Filotimo anlayışı onu gücünü, zamanını ve istirahatini bir yana bırakmasını gerektiren büyük mücadelelere sevkediyordu. Herşeyini Tanrı’ya ve kardeşlerine sunuyor, kendinden çok başkasını düşünüyor ve yardımcı olabilmek için kendini fedadan kaçınmıyordu. Onun kayıtsız şartsız fedakârlığının, kendini hiçe sayışının bir örneğini kendi ağzından dinleyelim : « Genç bir keşişken beni oraya buraya gönderirlerdi. Yine böyle çok çalıştığım bir gün balıkçı keşiş geldi, “Bir el ver de şu ağları toplayalım” dedi. Yorgunluk falan düşünmeden hemen gittim. Kaldırmak için ağlara yapışmamla birlikte —yorgunluktan mıdır, kendimi zorladığım açlıktan mıdır, bilmiyorum— boyun damarlarım çatladı, kan fışkırmaya başladı. Zorlukla durdurabildik. »
Üstat başkalarında filotimo gördüğünde hislenir ve aynı şekilde davranmamız için örnekler verirdi. Bir gün anlatmıştı : « Bir kadın tanımıştım, “madem ki Mesih azap çekti ve ben O’nu hayal kırıklığına uğratıyorum, öyleyse ben de sevinmek istemiyorum” derdi. Oysa ne kadar neşeliydi ! Yakınlarından, sevinç duymaması, aksine Mesih için adına azap çekmesi için dua etmelerini isterdi. Ne muazzam filotimo ! Ama bunları söylerken de o kadar büyük bir neşe ve sevinç içindeydi ki bu hâli içinden taşıyordu. »
Üstatın mânevî öğütleri filotimoyu anlamamıza, sevmemize ve bütün faaliyetlerimizde kazanmamıza yardımcı oluyordu; « Ne çıkar umarak ne de kanuna uymak için… sadece Tanrı sevgisiyle iyilik yapmalıyız. O zaman ancak yapmam gereken herşeyi kolayca yaparım ama fazladan, hakkım olan her şeyden de feragat ederim. »
Filotimo bizi yönetsin. Bu gayrete sahip olan çocuklar ailelerini üzmemeye ve memnun etmeye gayret gösterirler. Biz keşişler de Üstatımıza neyin huzur verdiğini öğrenmeye çalışıp, daha bizden istemeden yerine getirmeliyiz. »
« Kendimizi, ben kendi payıma düşeni yaptım nasıl olsa diye sözüm ona rahatlatarak başkasını hizmette (diakonia*) yorulmaya terketmemeliyiz. Özveriye her an hazır olalım. »
« Gayretiniz cömert olsun, başkalarını sömürmeyin. Gayretli kişi takdislerle dolar, homurdanıp duran suratsız ise talihsizliği davet eder. Kalbi temizleyen, çamaşır suyu değil, gayrettir. Durmadan ruhanî babalarından yardım isteyen keşiş hiçbir zaman olgunlaşamaz, çocuk zihniyetli bir çocuk olarak kalır. Başkalarına özveri göstermez ve böylece, bir anne yüreğine sahip olacak yerde katı yürekle kalır. »
Aynorozlu Peder İsaak’ın kaleme aldığı Kapadokyalı Aziz Paisios (1924-1994) kitabından bir alıntıdır. (Paros yayıncılık, İstanbul, 2015)
