Oruç ve medayih
Metropolit Pavlus Yazici
“Sevin Ey Güveyi Olmayan Gelin”
Bu övgü ayini ile oruç arasında ne ilgi var? Ve neden Cumartesi seher duası Cuma akşamında okunur?
Esasında kilise bu övgü ayininin orucun beşinci cumartesi günü sabahında ve tamamının yani 24 beyitinin okunmasını düzenlemişti. Daha sonra bu, 6 şar beyitten oluşan dört bölüme ayrıldı ve her bölümünün yas haftasında olduğu gibi Cuma akşamları orucun dört haftası boyunca okunması şekline dönüştürüldü. Bunun da sebebi cemaatin bu ayinlere daha kalabalık olarak katılımını sağlamaktı.
Ama bu duanın oruçla ilgisi neydi? Ve neden cumartesi seherinde icra edilirdi? Bu ayinde sıkça tekrarlanan en önemli ibare “Sevin ey güveyi olmayan gelin” . Ve burada bir düğünden bahsediliyor. Bu ayinin beyitlerinde Bakire Meryem “Bakirelik düğününün mekanı” olarak adlandırılıyor (19. Beyit) . Ve başlangıçtan beri yaratılışın gayesi bu bakirelik düğünüydü. Allah kainatı altı aşamada yarattı. Ve Allah bu âlemi yere atmak için yaratmadı. Onunla birleşmek ve görkemine ortak etmek için yarattı. Bu nedenle Allah nuru , gökleri ve hayvanları……… yarattı. Ve en son altıncı günde Allah kendi nefsine almak istediği ve kirliliği olmayan temiz gelini yarattı. Ve bu gelin insanoğluydu. Ve bu insan daha sonra Baba Allah’ın kutsal üçlüdeki sevgi yaşamını paylaşacağı varlıktır. Ama bu tanrısal düğün şöleninin gidişatı daha sonra cennette sekteye uğradı. Ama Allah kendi gelinini terk etmedi ve sevgisi ve yaptığı planı gereğince peygamberleri gönderdi ve yasalar koydu. Eski Ahitte geçen bütün bunlar hep insanın ruhsal gelişiminin sağlanması ve eğitilmesi ve Kutsal Üçlü’nün ikinci şahsı olan tanrı sözü Mesih’in gelip kiliseyi kendine görkemli bir gelin olarak alması içindi. Ve böylece Allah insanla, Mesih’in insan bedeni almasıyla şahsiyet olarak birleşmiş olmaktadır. Ve Mesih kilisesini böylece yeryüzünde kuracaktır. Ve onunla yaşayan her insan Mesih’in gelini olacaktır.
Tanrısal beden alışta Allah’ın insan ile olan birliğiyle ilk, hakiki ve tam olan zifaf gerçekleşmiştir. Cennetteki yaratılışta ilk Sebt günü ümit edilen durum, Mesih’in beden alışında en kâmil şekliyle gerçekleşti. Ve bu olayda Meryem bakirelik düğününün mekanıydı. Bakirede Allah’ın insan ile birliği oluştu. Allah’ı insan ile bir araya getiren Meryem’di ve Oğul tanrının mekanı oldu. Medayih terennümleri onu böyle adlandırır. İlk yaratılış günlerinin amacı son yaratılış günündeydi. Allah’ın yaratılmışlara ihtiyacı yoktu ama onları gelini olan insan için var etti. Bakire Meryem bu düğünde hem gelin ve hem de mekan idi şimdi de kilise her insan ve her düğün için mekan oldu. Bakirede tamamlanan bugün kilisede tamam oluyor. Nasıl ki Bakire doğumda düğünün hizmet edeni idiyse şimdi de her beşeri nefsin Mesih’in gelini olmaya hazırlanışında hizmet etmektedir.
Kilise her insanı bu düğün için hazırlar. Mesih’in doğuşunda olanların gerçekleşeceği yeni mekan kilisedir. Her insanın kilise yaşamında ve gizemlerinde tamamlanacak olan yani insan ile Allah arasındaki birliktelik Mesih ile her beşeri varlık arasındaki birlik bu mekanda olacaktır. Kutsal kitabın Vahiy bölümünün son ayetleri böylece yerine gelmiş olacak: Ruh gelin ile beraber haykıracak Gel Ey Rab İsa . İnsanın varoluş amacı da budur.
Beşeri nefsin temizlenip paklanmış ve arınmış bir gelin olarak Mesih’e hazırlanması için kilisenin tertip ettiği en önemli devre büyük oruç dönemidir. Kilise oruçları bu gaye için düzenlemiştir. Bu oruçlar bir yandan yemeklerden kesilip iyiliklere eğilme ve dualarda yoğunlaşma anlamına gelirken diğer yandan buna ilaveten haftaların ilk beş gününde giyim ve kuşam ile itaat ve sükuneti kapsayan ve ayinlerde yaşanan litorjik oruçlar ilave etmiştir ki bu süreler içinde Kutsal Ayin icra edilmez zira özelliği diriliş ve zaferdir. Bu nedenle bütün bu süre içinde yalnız sükunet içinde dualara yoğunlaşılır. Kutsal ayin yalnız Cumartesi ve Pazar günleri yapılır. Kominyon hususunda da bir önceki Pazar gününde önceden hazırlanıp kutsanan ekmekler kullanılır. Mümin kişi haftanın ilk beş gününü sevinç matemi ortamında yoğun dualar ile geçirir ve hafta sonunda ki kutsal ayinde ki düğün şöleni için kendini hazırlamış olur. Müminler ilk günleri yoğun dualar ve oruç yorgunlukları ve secdeler ile geçirir ve nefsini Rab İsa Mesih’in Pazar gününde ki ayin şölenine temiz ve iffetli bir gelin halinde hazırlar. Cumayı cumartesiye bağlayan gece litorjik zifaf gecesidir. Her Cuma akşamı bütün müminler için Medayeh ayininin litorjik bir rolü vardır. Doğuşta Meryem’in oynadığı düğün şöleni mekanı rolünü burada Medayeh ayini oynar. Nasıl ki Meryem doğum olayında Allah ile insan arasında ki bağlantı halkasıydı burada da Medayeh ayini, güzel matem günleri ile tanrısal zifaf günü arasında ki litorjik bağlantı halkasını oluşturur.
Terennümler de şöyle denir: Sevin ey insanların nefsini düğün süsleriyle süsleyen. Ve bunu da Medayeh ayinleri gerçekleştirir. Zira mümin kişi bu zifaf gecesinde kendini bu tanrısal birleşmeye yaraşık bulmama durumuyla karşı karşıya kalabilir. Medayeh ayini bize bunu sağlamakta ve bizi düğün kuşamı ile sarmalamaktadır. İmanlı kişi, kaybolan suretini Bakire Meryem’de temiz ve iffetli gelinin suretinde gördüğü zaman ve hem anne hem mekan ve hem de hizmetkar olan geline övgü ezgileri terennüm ettiğinde bu ilahiler onu nefsin temizliğine yöneltir ve onu iyilik mateminden bakirelik mekanının sevincine taşır. Bakire Meryem her nefsin düğününün hizmetkârıdır. Övgü ayini bu rolü oynar. Bu ayinde ayrıca Meryem annemizin şefaati de gerçekleşir. Güveyi olmayan gelinin şefaati içimizdeki bütün haksızlıkları arındırır. Medayihte Bakire Meryem’de sevgiyi, tevazuyu, temizliği ve bir amaca yönelimi görürüz. Terennümlerde, hepimizin ona benzemeye çağrılı olduğu gerçek gelinin suretini görürüz. Orucun ilk günlerinde başlayan tövbeyi medayeh ayinleri tamamlar.
Güzel matemin ilk günleri tövbe girişimidir, Cuma akşamları medayeh ayini ise bizi tövbenin kemaline götürür. Bu nedenle bu matem orucunun hafta arası günleri güzellikler matemiyle yaşanır cumartesi ve Pazar günleri ise tövbe ile kemale ermiş olan nefsin zifaf merasimi yaşanır. Bakire Meryem beden alışın mekanıdır ve o her insan için bu kutsal gizemin hizmetkarıdır. Medayeh ayini oruçta litorjik olarak bizi bakire Meryem’in şefaati ile güzellikler mateminden Pazar günkü kutsal ayinde tanrı ile birleşmeye taşır.
Selam sana ey bakirelik düğününün mekanı
Selam sana ey müminleri (Tövbede) rab ile barıştıran
Selam sana ey müminleri düğün ziyneti ile süsleyen
“Sevin ey güveyi olmayan gelin”
