Kutsal Sunak’ta okunan Proskomidi Duası1

 

 

Diyakoz Büyük Giriş’ten sonra Niyaz Dualarının dizisini tamamladığı esnada, Ruhban, kendi günahlarını ve halkın bilmeden işlediği suçları (Pavlos’un İbrânîler’e Mektubu 9:7) hoş karşılaması ve Kutsal Armağanları kabul etmesi için kısık sesle ve huşuyla Proskomidi Duasını okur ve Tanrı’ya yakarır. Ayrıca Kutsal Ruh’un Lütfu’nun hepimizin, bu Kutsal Armağanların ve tüm dünyanın üstüne çökmesi için niyaz eder. Dua, Ruhbanın bu sözleriyle son bulur: ”Biricik Oğlu’nun merhametiyle, sen ki O’nunla mübareksin ve tamamen kutsal, iyi ve hayat veren, Ruhun’la birlikte şimdi ve daima ve ebetler ebedince”.

Ruhban ve Kilise cemaati arasındaki karşılıklı konuşma

İlahi Liturji’nin cemaatin iştirak etmesiyle ve cemaat için icra edildiğini görmüştük. Kutsal Kilise kanunlarının İlahi Liturji’nin birkaç imanlının bile katılımı olmadan sadece rahip tarafından icra edilmesine izin vermez. İlahi Liturji’nin icrasında, Kilise cemaatinin katılımının ne kadar önemli olduğunu Tamamlayıcı Niyazları takip eden karşılıklı konuşmalarda açıkça belli oluyor.

Büyük, Kutsal Gizem’in zirve anı; Kutsal Ruh vasıtasıyla, sunulan ekmek ve şarabın Mesih İsa’nın Pek Kutsal Bedeni’ne ve Kutsal Kanı’na dönüşme anı yaklaşıyor. Kilise son bir çağrısında imanlıları ”iç huzur, selamet”, ”hararetli dua”,”düşmanlara dahi herkese karşı sevgiyle” ve ”iman ikrarında bulunarak” katılmalarına davet ediyor. Kilisemizin Aziz Pederleri, Rab’bin hazırlanmamız için verdiği emirlerin yukarıdaki gibi tamamlandığını söylüyorlar: ”Bunun için siz de hazır olun, çünkü İnsanoğlu bilmediğiniz saatte gelecektir.” (Matta 24:44). 

Bu amaçla Episkopos veya en kıdemli Rahip, Sunak’ın Kutsal Kapısı’nın önünde ilgili önerileri, niyazları ve takdis dualarını okuyor:

”Hepinize selamet olsun” Hangi selameti diliyor? Elçi Pavlus’un Fillipililer’e tavsiye ettiği esenliğin belirlenmesi gibi: ”Hiç kaygılanmayın, her konudaki dileklerinizi Tanrı’ya dua edip, yalvararak şükranla bildirin, o zaman Tanrı’nın her kavrayışı aşan esenliği Mesih İsa aracılığıyla yüreklerinizi ve düşüncelerinizi koruyacaktır.” (Fillipililer 4:7). Vicdanımız huzurlu olmadıkça Esnliğin Efendisi olan Mesih’e ulaşamayız. Ruhumuz iç huzur ve esenlikle dolu olduğu süre Tanrı’ya yakınız ve O’nun Barışı’nın, Esenliği’nin mutluluğunu duyuyoruz.

”Senin ruhuna.” Cemaat Ruhban için de niyaz ediyor, çünkü Ruhban’nın de Tanrı’nın sunduğu esenliğe ihtiyacı vardır. Ruhban, İlahi Liturji esnasında Tanrı’nın sunduğu selamet için niyaz ediyor. Aziz Hrisostomos: ”Esenlik tüm nimetlerin anasıdır ” diye zikrediyor. ”Esenlik sevincimizin kaynağıdır. Sevgiye ulaştıran kapıyı açandır.” (bkz PG 62:322). İçimizde iç huzuru, esenliği duyduğumuz sürece içimiz sevgiyle doluyor, böylece Gerçek Esenlik, Gerçek Sevgi kaynağımız olan Mesih İsa’ya ulaşıyoruz.  

Devamında diyakoz: ”Birbirimizi sevelim ki, fikir birliğiyle ikrar edelim ” diye niyaz ediyor.

Bu niyaz Rab’bimizin sözlerini aklımıza getiriyor: ”Bu yüzden, sunakta adak sunarken kardeşinin sana karşı bir şikayeti olduğunu anımsarsan, adağını orada, sunağın önünde bırak, git önce kardeşinle barış, sonra gelip adağını sun.” (Matta -5:23-24).

Rab’bin bu konu üzerine ısrarla durması bizi şaşırtıyor. Sevgiden kaynaklanan bu Kutsal Kurban Sakramenti’ne mümin, içinde gerçek ve sıcak sevgi duymazsa, Kutsal Komünyon alamaz. Ama ne var ki imanımızı ikrar etmek için de sevgi şarttır.

Üçüncü asrın ortasında Suriye’nin Antakya kentinde yaşayan hristiyan Ruhban Saprikios’u hatırlayalım. Zamanın genç Hristiyanı Nikiforos davranışlarıyla Rahip Saprikios’un öfkelenmesine sebep olmuştu. Nikiforos’un kendisini affetmesi için giriştiği tüm çabalarına rağmen Saprikios’un yüreği taş gibi katı kaldı. Saprikios idam edileceği anda bile Nikiforos af dilemeye devam ediyordu, ancak Saprikios hiç etkilenmedi. Tanrı bir an içinde nankör Rahipten ilahi lütfunu geri aldı ve o zaman Saprikios Mesih İsa’yı inkar ederek putlara kurban kesti. O’nun yerine Aziz Nikiforos din şehidi oldu. Elçi Pavlus’un sözleri anlamlıdır: ”Bütün malımı mülkümü sadaka olarak dağıtsam, övünebilecek kadar fedakar olsam, fakat içimde sevgi yoksa bunların bana hiç bir yararı olmaz.”(1ci Korintliler 13:3).  

Yüreklerimize sevgi taht kurduktan sonra diyakoz, doğru bir şekilde iman etmemiz için bizi manen daha yüksek bir mertebeye hazırlıyor: ”fikir birliğiyle Kutsal Teslis’i ikrar edelim.”

Cemaat ise ”Peder, Oğul ve Kutsal Ruh, özde bir ve ayrılmaz Üçlemedir” sözleriyle karşılık veriyor. Tek Kutsal Evrensel, Apostolik Kilise’yi kabul etmeyenler İlahi Efkaristiya’ya iştirak etmeye hakları olmadıkları için diyakoz, Kilise’nin kontrolünden sorumlu olanlara kilisenin kapılarına dikkat etmelerini ve imanla alakasız insanları içeri almamaları için çağrıda bulunuyor.  

Diyakoz ”Kapılara, kapılara hikmetle dikkat edelim” sözleriyle çağrıda bulunuyor, ancak bu sözlerin daha derin bir anlamı vardır. Bu, bedenimizle ilgili duyularımızın kapanması ve aklımızı kurcalayan her türlü dünyevi kuruntulardan uzak kalmamızdır. Böylece insan gelip geçici olan durumlardan kurtulmuş olarak, aydınlanmış aklı ve sıcak yürekle ilahi olaylara katılmaya erişir.

Kilise’de hepimizin, Kutsal Ruhban sınıfı ve cemaat ile birlikte hitap ettiğimiz, ”İman İkrarı”, Tanrı’nın insanlara armağan ettiği sayısız Nimetlerin ifadesinin ve imanlının Tanrı’ya karşı Şükranını sunmasının ikrarıdır. Rab’bimiz, bize sunduğu Kutsal Armağanlar için sadece ”Bize ihsan ettiği Büyük Nimetleri ikrar etmemiz ve bunlar için Tanrı’ya Şükranımızı ifade etmemizi istiyor.”(Altın Ağızlı Yuhanna PG 53:8) İman ederim bir Allah’a, herşeye kadir olan Peder’e, göğün ve yerin bütün görünen ve görünmeyenlerin Yaradanı’na” sözleriyle başlayan İman İkrarı’nı her zaman ikrar etmemiz, Tanrı’nın sevgisine karşı kendi sevgimizin cevabı ve O’nun bize karşı sevgisinin karşılıksız kalmadığının göstergesidir. Amin.

İlahi Liturji’nin Yorumlanması 29. konuşma

Pisidia Metropoliti Sotirios

Kutsal Sunak’ta okunan Proskomidi Duası¹

İlahi Liturji